Υπόμνημα της ΚΠΑΜΡ προς ΔΙΠΑ/ΥΠΕΝ για ΜΠΕ διευθέτησης Μεγάλου Ρέματος

14 Περιβαλλοντικοί-Τοπικοί Φορείς/Κινήσεις υπέβαλαν υπόμνημα στη Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης ζητώντας να απορριφθεί η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την Οριοθέτηση-Διευθέτηση του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας

Παρακάτω το πλήρες κείμενο:
Η ΜΠΕ δια του προτεινόμενου εγκιβωτισμού δεν επιλύει κανένα από τα προβλήματα που προκαλούν και θα συνεχίσουν να προκαλούν πλημμυρικά φαινόμενα.
Οι βασικές αιτίες επιβάρυνσης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας και έκθεσης της Ραφήνας σε πλημμυρικό κίνδυνο είναι :

α/ η δραματική μείωση των δασικών εκτάσεων της Πεντέλης από τις πυρκαγιές
β/ η αυθαίρετη και «νόμιμη» στένωση της κοίτης από ιδιώτες και δημόσιο,
γ/ τεχνικά έργα που μετάφεραν τα προβλήματα από τον Κηφισό στη Ραφήνα μέσω της εκτροπής του Ποδονίφτη προς το Μεγάλο Ρέμα.

Η τραγωδία της Μάνδρας απέδειξε ότι οι βίαιες παρεμβάσεις στη φύση και στα ρέματα δημιουργούν και δε λύνουν πλημμυρικά προβλήματα. Η τσιμεντοποίηση/σαρζανετοποίηση που επιχειρείται σήμερα μέσω της «ΜΠΕ Οριοθέτησης και Διευθέτησης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας» με πρόταση εγκιβωτισμού του Μεγάλου Ρέματος, καταστρέφουν ολοκληρωτικά το οικοσύστημα του ρέματος και τη βασική προστασία που θα μπορούσε να προσφέρει:

Α. Αυξάνει τον πλημμυρικό κίνδυνο γιατί: 
1/ αυξάνει την παροχή και οδηγεί στην ταχύτερη μεταφορά νερού και φερτών στα κατάντη 

2/ η Α φάση του έργου, όπως παραδέχεται η ΜΠΕ, «δεν ολοκληρώνει την αντιπλημμυρική προστασία» ενώ η Β φάση (το φράγμα στην πεδιάδα των Σπάτων) δεν είναι δεσμευτική αφού «θα εξεταστεί από μηδενική βάση» και «ανάλογα με την οικονομική συγκυρία» και σίγουρα δε θα υλοποιηθεί μέσα στην πρώτη 10ετία 

3/ δεν επαναφέρει την εκβολή στο φυσικό της δέλτα με αποτέλεσμα τμήμα του Πάρκου Καραμανλή (νότια της εκβολής) και τμήμα του parking του Οργανισμού Λιμένος Ραφήνας (βόρεια της εκβολής) να λειτουργούν ως τάπα στην απρόσκοπτη ροή του νερού προς τη θάλασσα 

4/ δεδομένου ότι η ΜΠΕ προτείνει οριοθέτηση όχι βάσει μελέτης πλημμυρικού κύματος αλλά βάσει «υφιστάμενων κτισμάτων και κατασκευών» (τα οποία εκτός εξαιρέσεων δεν απαλλοτριώνονται) σε περίπτωση αστοχίας του έργου η Μάνδρα θα ωχριά μπροστά σε αυτό που θα συμβεί στην πόλη μας.

Β. Διαπράττει ένα οικολογικό έγκλημα, όχι μόνο εις βάρος του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και της ποιότητας ζωής των πολιτών, με μη αναστρέψιμες στις περισσότερες περιπτώσεις επιπτώσεις στην χλωρίδα και πανίδα του ρέματος και κατά συνέπεια στο κλίμα, την ατμόσφαιρα, τον υπόγειο υδροφορέα και τη θάλασσα. Και όλα αυτά σε ένα ρέμα επίσημα χαρακτηρισμένο ως «Ιδιαίτερου Περιβαλλοντικού Ενδιαφέροντος» (ΥΑ 9173/1642/1993), χαρακτηρισμός που αναφέρεται σε ολόκληρη την υδρολογική λεκάνη και όχι σε τμήματα του ρέματος όπως αναφέρει η ΜΠΕ και με εκβολή χαρακτηρισμένη ως «Υγρότοπο Α προτεραιότητας» (βάση του Νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας/Αττικής 2021). Ακόμη κι αν δημιουργηθούν οι τεχνητοί κήποι και χώροι αναψυχής που προβλέπονται, θα καταλαμβάνουν μήκος μόνο 1800m σε σύνολο περίπου 30km που θα αποψιλωθούν και δε θα μπορέσουν σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσουν το χαμένο για πάντα οικοσύστημα.
Αντίθετα, αν συνεργαστούμε με τη φύση και δεν την καταστρέψουμε μπορούμε με ένα πλέγμα παρεμβάσεων να ενισχύσουμε αποτελεσματικά την αντιπλημμυρική προστασία. Αν εγκαταλείψουμε τις απαρχαιωμένες μεθόδους διαχείρισης των ρεμάτων και υιοθετήσουμε σύγχρονες μεθόδους μη εργολαβικής λογικής που προσεγγίζουν την αντιπλημμυρική προστασία με ολιστικό τρόπο σε ολόκληρη τη λεκάνη απορροής , μπορούμε να σώσουμε τη φύση και τους ανθρώπους ταυτόχρονα.

Παραθέτουμε ενδεικτικές προτάσεις που στηρίζονται στην διεπιστημονική τεχνογνωσία που έχει αναπτυχθεί επί του θέματος:

1/ Εργα ορεινής υδρονομίας ώστε να συγκρατηθούν τα όμβρια ύδατα ήδη από τα ανάντη του ρέματος. Κατασκευή χωμάτινων αναβαθμών και τόπων συγκράτησης του νερού με τα υπάρχοντα φυσικά υλικά ώστε να αναπτυχθούν λεκάνες εκτόνωσης της κινητικής ενέργειας του νερού και συγκράτησης ικανών ποσοτήτων του, που θα τροφοδοτούν με τη σειρά τους τον υδροφορέα μέσω της χωμάτινης, φυσικής και υδατοπερατής κοίτης.

2/ Διάνοιξη και διαμόρφωση φυσικής χωμάτινης διατομής σε όλο το μήκος του ρέματος με στόχο την αποκάλυψη και ανάδειξη του φυσικού ρέματος (daylighting). Ανάκτηση του δέλτα της εκβολής με άμεση απομάκρυνση του τμήματος του πάρκινγκ του ΟΛΡ που μπαίνει κυριολεκτικά σφήνα μέσα στην εκβολή. 

3/ Σταθεροποίηση των πρανών με φυτεύσεις και υδροσπορά από αγρωστώδη, ποώδη και θαμνώδη είδη σε συνδυασμό με γεωπλέγματα και εγκατάσταση χλοοτάπητα πρανών με υδροσπορά. Οι εργασίες αυτές πραγματοποιούνται με βάση βιο-μηχανολογικές επεμβάσεις (bioengineering).

4/ Προτεραιότητα χωμάτινου φράγματος ανάσχεσης με επακόλουθη δημιουργία λίμνης κατάκλισης στα ανάντη.

5/ Απαλλοτριώσεις οικοπέδων, κτισμάτων και εγκαταστάσεων που βρίσκονται εντός των φυσικών οριογραμμών (βάσει πλημμυρικού κύματος κι όχι υφιστάμενων κτισμάτων) του ρέματος. με αποζημίωση των δικαιούχων

6/ Εκτεταμένες αναδασώσεις εντός της ευρύτερης λεκάνης με βαθύριζα προστατευτικά από τη διάβρωση είδη.

7/ Υδατοπερατές ασφαλτοστρώσεις στους δρόμους πέριξ του ρέματος και σε κάθε οδικό έργο που κατασκευάζεται ή επισκευάζεται στο εξής.

Ο επίσημος οδηγός «The SuDS Manual” /2007 (SuDS=Sustainable Drainage Systems) που δημοσιεύτηκε από το διεθνώς αναγνωρισμένο Ινστιτούτο CIRIA, περιγράφει όλες τις εναλλακτικές μορφές αντιπλημμυρικής προστασίας, ενώ σε πολλά σημεία φαίνεται ξεκάθαρα ότι οι εναλλακτικές-πράσινες μορφές διαχείρισης των ρεμάτων παρέχουν υψηλότερο βαθμό αντιπλημμυρικής προστασίας έναντι των «γκρι υποδομών». 
Παράλληλα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος στο ΕΑA Report No 14/2017 (Green Infrastructure and Flood Management) ενθαρρύνει έργα ανάκτησης της φυσικής μορφής ποταμών και ρεμάτων ως πιο αποτελεσματικά ως προς την αντιπλημμυρική προστασία και λιγότερο κοστοβόρα από τα έργα εργολαβικής αντίληψης.
Συνδυασμός των περισσότερων από τις παραπάνω μεθόδους απαιτούν λιγότερο από το 10-15% του προϋπολογισμού της Α Φάσης του έργου, ενώ έχουν πολλαπλά οφέλη για τους πολίτες και την πόλη μας : προστατεύουν τους ανθρώπους από τις πλημμύρες, αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής, ομορφαίνουν την πόλη, ανακουφίζουν το περιβάλλον, λειτουργούν εκπαιδευτικά, προσελκύουν επισκέπτες, κλπ. Υπολογίζοντας επιπλέον και το κόστος των εκτεταμένων απαλλοτριώσεων γύρω από τη γραμμή οριοθέτησης, το συνολικό κόστος των παρεμβάσεων σε καμία περίπτωση δε φτάνει τον προϋπολογισμό ούτε της Α φάσης του έργου.

Με πρόσφατη την τραγωδία της Μάνδρας, μια πιθανή αδειοδότηση από την Υπηρεσία σας θα επιτρέψει να πραγματοποιηθεί ένα έργο με ανυπολόγιστες αρνητικές συνέπειες εις βάρος του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και της δημόσιας περιουσίας . Συνεπώς, προτείνουμε την απόρριψη της «ΜΠΕ Οριοθέτησης και Διευθέτησης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας» την εκ νέου ανάθεσή της με σύγχρονες προδιαγραφές πράσινης διαχείρισης.
Θα είμαστε στη διάθεσή σας μέσω του επιστημονικού δυναμικού που διαθέτουμε για οποιαδήποτε συνεισφορά προς αυτή την κατεύθυνση.

Υπογράφουν οι παρακάτω περιβαλλοντικοί και τοπικοί φορείς- κινήσεις πολιτών:
1. ΑΝΙΜΑ Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Αγριας Ζωής
2. Δασαμάρι SOS
3. Δίκτυο Πολιτών για τη διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης
4. Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece
5. Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας
6. Κι.Π.Η.-Κίνηση Πολιτών Ηλιούπολης
7. ΟΙΚΟΛΟΓΕΙΝ
8. Οικολογικός Πολιτιστικός Σύλλογος Χαϊδαρίου ΟΙΚΟ.ΠΟΛΙ.Σ
9. Ποδονίφτης SOS
10. Ποδονίφτης, ρε(ύ)μα κριτικής των καιρών και δράσης
11. ΡΟΗ-Πολίτες Υπέρ των Ρεμάτων
12. Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος και Ρεματιάς Πεντέλης-Χαλανδρίου
13. Cine Σχολειό-Πικέρμι
14. Green It Up Again

Ανοιχτή επιστολή 14 φορέων για τον ορθολογικό και τεκμηριωμένο καθαρισμό των ρεμάτων αντί των καταστρεπτικών, γενικευμένων μηχανικών καθαρισμών της Περιφέρειας Αττικής

Η κριτική/καταγγελία των 14 φορέων, η οποία οδήγησε την κα Δούρου στις 20/10/2015 σε ανακοίνωση διαστρέβλωσης των θέσεών μας (που της είχαν επιδοθεί στις 24/9/2015), αφορά την εφαρμογή της γενικής αρχής καθαρισμού όλων των ρεμάτων με μηχανικά μέσα - μπουλντόζες, εκσκαφείς κ.λπ.. Συγκεκριμένα, επισημαίνει την ασάφεια της διακήρυξης των καθαρισμών, την ελλιπή τεκμηρίωση ως προς την επιστημονική ορθότητα των επιλεγμένων τεχνικών, την ανύπαρκτη εξέταση των επιμέρους χαρακτηριστικών κάθε ρέματος, και βέβαια, την έλλειψη τεκμηρίωσης ως προς την αποτελεσματικότητα των επεμβάσεων, η οποία μάλιστα τίθεται εν αμφιβόλω δεδομένης της αύξησης των πλημμυρικών φαινομένων στην Αττική τα τελευταία χρόνια που πραγματοποιούνται τέτοιοι καθαρισμοί. Θέλοντας να απαντήσουμε ξεχωριστά σε κάθε σκέλος προς αποφυγήν της διαστρέβλωσης των θέσεών μας, επαναλαμβάνουμε ότι αίτημά μας ήταν η ακύρωση των δημοπρασιών και η άμεση επαναπροκήρυξή τους, η οποία θα εξέταζε με πληρότητα κάθε επιμέρους περίπτωση ως προς το είδος, τη θέση, τη γεωμορφολογία, τη βλάστηση κ.λπ. κάθε ρέματος, ώστε η αξιολόγηση αυτών των παραγόντων να καθορίσει τον κατάλληλο τρόπο καθαρισμού ανά περίπτωση, αποφεύγοντας λανθασμένες κινήσεις που υπονομεύουν την ίδια την αντιπλημμυρική θωράκιση, καταστρέφουν τα λιγοστά εναπομείναντα παραρεμάτια οικοσυστήματα της Αττικής και κατασπαταλούν το δημόσιο χρήμα.

Συγκεκριμένα:

Οι εργασίες καθαρισμού γίνονται (όλα τα προηγούμενα χρόνια επί Σγουρού και συνεχίζονται μέχρι σήμερα επί Δούρου) χωρίς καμία τεκμηρίωση σχετικά με το είδος της παρόχθιας βλάστησης, ενώ δεν υφίστανται μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων (δεδομένης της κλίμακας, του είδους του αντικειμένου και του τρόπου παρέμβασης). Ειδικότερα δε, οι λακωνικές κατά τα άλλα τεχνικές περιγραφές που συνοδεύουν τη διακήρυξη, αναφέρουν ρητά (παρ.2) την “εκθάμνωση ή εκρίζωση δενδρυλλίων σε ύψος 0,40 μ. από την επιφάνεια του φυσικού εδάφους”, χωρίς να απαιτείται καμία έγκριση από αρμόδιο φορέα. Συνεπώς, όχι μόνο δεν λαμβάνεται καμία μέριμνα για την προστασία της παρόχθιας βλάστησης, αλλά συστήνεται η άκριτη εκθάμνωση.

Η διάνοιξη της κοίτης είναι μια διαδικασία που απαιτεί εκ των προτέρων αυτοψία και μελέτη ανά περίπτωση – δεν έχουν όλες οι κοίτες ογκόλιθους για να δικαιολογείται ως γενική αρχή η χρήση βαρέων μηχανημάτων, αλλά αφορά επιμέρους περιπτώσεις. Δεν υπάρχουν προδιαγραφές που να τεκμηριώνουν ότι είναι η απολύτως ενδεδειγμένη λύση για όλους τους τύπους των ρεμάτων (πεδινά και ορεινά). Η φροντίδα των ρεμάτων οφείλει να είναι μια συνεχής διαδικασία ώστε να εξαλειφθεί η συσσώρευση όγκων υλικών στις κοίτες κάποιων από αυτά. Όσον αφορά στο ζήτημα των πόρων που διατίθενται, η παρακολούθηση των ρεμάτων από συνεργεία της Περιφέρειας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους για να εξασφαλίζεται ότι δεν πραγματοποιούνται αυθαίρετες οικοδομικές κατασκευές δίπλα στα ρέματα και δεν μετατρέπονται σε χώρους απόθεσης μπαζών είναι μια πρακτική πολύ οικονομικότερη, χτυπάει το πρόβλημα στην ρίζα του, χωρίς να αγοράζει «απενοχοποιητικούς» καθαρισμούς.

Η ιστορία των πλημμυρών δείχνει ότι η πλειονότητα των προβλημάτων εμφανίζεται μέσα στον αστικό ιστό και οι αιτίες είναι πολύ ευρύτερες από αυτό που προσπαθεί να μας πείσει η κα Δούρου. Η Φύση, δεν επιβάλλει πλημμύρες, αυτό που επιβάλλει είναι ο υδρολογικός κύκλος. Η μεγάλης κλίμακας καταστροφή των δασών περιμετρικά του λεκανοπεδίου που το προστάτευαν συγκρατώντας στα ορεινά τεράστιες ποσότητες νερού, η καθολική κάλυψη του φυσικού εδάφους μέσα στον αστικό ιστό από σκληρά υλικά (άσφαλτος, σκυρόδεμα κ.ά.) που αποτρέπουν την απορρόφηση του νερού και τον εμπλουτισμό των υπογείων υδάτων, σε συνδυασμό με τα πλημμελώς καθαρισμένα φρεάτια των δρόμων και την αυθαίρετη δόμηση στις παρόχθιες ζώνες, καθιστούν τα πλημμυρικά φαινόμενα ένα ζήτημα που οφείλει η Περιφέρεια να ελέγξει σε ένα ευρύτερο πλαίσιο για να μπορέσουν να παραχθούν πραγματικά αποτελεσματικές λύσεις.

Αντ’ αυτού δαιμονοποιούνται τα ρέματα. Όχι μόνο με τους καθαρισμούς. Με αφορμή τις οριοθετήσεις των ρεμάτων (που είναι ζητούμενο) και ειδικά με τις τμηματικές οριοθετήσεις, που οι προηγούμενες κυβερνήσεις ΝΔ-ΠΑΣΟΚ θεσμοθέτησαν και η παρούσα εφαρμόζει, συντελείται ένα πάρτι εργολαβιών: τα λεγόμενα έργα διευθέτησης. Αποψιλώνουν τη βλάστηση που αυξάνει την απορροφητικότητα και συγκρατεί την ταχύτητα των νερών και τα χώματα, για να αντικατασταθεί στην ...οικολογικότερη(?!) περίπτωση με συρματοκιβώτια, μετατρέποντας τα ρέματα σε ανοικτούς οχετούς με κερκίδες γηπέδων. Τέτοια έργα επάγουν επόμενα έργα σε άλλα τμήματα του ίδιου ρέματος, των οποίων η πλειονότητα, αν και ονοματίζονται αντιπλημμυρικά, αυξάνει τον όγκο και την ταχύτητα του νερού προς τα πεδινά, πολλαπλασιάζοντας τον πλημμυρικό κίνδυνο. Στο φαύλο αυτό κύκλο έρχονται να προστεθούν οι ετήσιες εργολαβίες των καθαρισμών στην ίδια κατεύθυνση (απαράλλαχτα όπως και με την προηγούμενη Περιφερειακή διοίκηση). Ένα παρτι εργολαβιών ολυμπιακών διαστάσεων που εξασφαλίζει την αυτοτροφοδότησή του. Επιπλέον είναι γνωστό, από τις πρακτικές άλλων χωρών, ότι με τις αυξανόμενες πλημμύρες που θα επισυμβούν, θα αναγκαστούν σε δύο δεκαετίες να επαναφέρουν τα ρέματα στην πρότερη φυσική τους κατάσταση - αυτή θα είναι η επόμενη γενιά εργολαβιών στα ρέματα...

Ως προς τις διακηρύξεις των εργολαβιών καθαρισμού και τη «δημιουργική ασάφεια» που τις χαρακτηρίζει, η κα Δούρου θέλει να μας πείσει ότι γίνονται για την περιφρούρηση του δημοσίου συμφέροντος από ενδεχόμενες επιπρόσθετες απαιτήσεις των εργολάβων. Ουδέποτε ωφέλησε το δημόσιο η ασάφεια στη σύναψη εργοληπτικών συμβάσεων. Σε σχέση με τον ισχυρισμό για εσκεμμένη υποτίμηση της τιμής μονάδας των χειρωνακτικών καθαρισμών, για να αποφευχθούν τάχα τα μεγάλα εργολαβικά κέρδη, απλά αναφέρουμε ότι η τιμή μονάδας για τη χειρωνακτική εργασία δεν προκύπτει κατά τη βούληση της Περιφέρειας, αλλά με αντικειμενικά κριτήρια που είναι: (α) η τιμή του καθαρισμού με χειρωνακτικά μέσα ανά κυβικό μέτρο, όπως περιλαμβάνεται στα επίσημα Τιμολόγια του Υπουργείου Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων, (β) η τιμή της μεταφοράς των εκσκαφών σε ΧΥΤΑ, λατομείο ή άλλο χώρο όπου θα γίνει η απόρριψη των προϊόντων καθαρισμού και εξαρτάται από την απόσταση που θα διανύσει το φορτηγό.

Ως προς το γενικότερο πνεύμα της ανακοίνωσης, επισημαίνουμε ότι η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι ούτε η ευαισθησία κάποιων αλαφροΐσκιωτων φυσιολατρών, ούτε ένα σήμα στο πέτο του τάδε ή δείνα «οικολόγου». Είναι μια εμμενής στάση που αποδέχεται ότι ο άνθρωπος είναι αλληλεπιδρόν μέρος του συνόλου που αποκαλούμε Φύση και όχι σημείο θέασης εκτός του. Και αυτό δεν είναι ιδεοληψία ή ανούσια θεωρητική προσέγγιση, είναι τρόπος αντιμετώπισης των παρεμβάσεων στο φυσικό περιβάλλον. Όταν δεν υπάρχει συνολικό πλαίσιο κατανόησης της πορείας του υδρολογικού κύκλου σε όλο το λεκανοπέδιο της Αττικής, και αντ’ αυτού εφαρμόζονται αποσπασματικές και καταστροφικές για τα οικοσυστήματα επεμβάσεις που επαναλαμβάνουν λάθη του παρελθόντος, η αποτυχία είναι δεδομένη.

Οι φορείς/συλλογικότητες:

·        Δασαμάρι S.O.S.

·        Δασοπροστασία Παπάγου-Χολαργού

·        Δημοτική Κίνηση Μέτωπο Ψηλά

·        Δίκτυο Πολιτών για τη διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης

·        Εξωραϊστικός Σύλλογος Νηρέας Ραφήνας

·        Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας

·        Οικολογικός Πολιτιστικός Σύλλογος Χαϊδαρίου

·        Οικολόγοι Ριζοσπάστες

·        Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος και Ρεματιάς Πεντέλης-Χαλανδρίου

·        Συντονιστική Γραμματεία της Περιφερειακής Οργάνωσης Αττικής των Οικολόγων Πράσινων

·        Φίλοι της Φύσης / Naturefriends Greece

·        ΑΝΙΜΑ Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Αγριας Ζωής

·        Ecoeleusis

·        Green it up again

Περίπατος - ξενάγηση στο ρέμα της Πικροδάφνης στις 25 Οκτωβρίου 2015

Αναδημοσίευση από Facebook "Πολίτες υπέρ των ρεμάτων Αττικής".

Ελάτε την Κυριακή 25 Οκτωβρίου (σταθμός ΜΕΤΡΟ Αγ. Δημήτριος, 11:00) να περπατήσουμε και να ξεναγηθούμε στο ρέμα της Πικροδάφνης για να το γνωρίσουμε και να δείξουμε όλοι μαζί πως μας ενδιαφέρει να μην γίνει αγωγός ομβρίων από την περιφέρεια Αττικής. 
Το ρέμα της Πικροδάφνης είναι ένα από τα τελευταία ρέματα στον αστικό ιστό του Λεκανοπεδίου που έχει παραμείνει σε σχετικά φυσική κατάσταση. Δυστυχώς όμως αντί να γίνει χώρος περιπάτου, χώρος πρασίνου και να παραμείνει βιότοπος με σπάνια βιοποικιλότητα προωθείται από την Περιφέρεια Αττικής ένα έργο 150 παρεμβάσεων με τσιμέντο που στην ουσία εξυπηρετεί όσους έχουν αυθαίρετα στις όχθες του και θα το μετατρέψει σε αγωγό καταστρέφοντας χλωρίδα και πανίδα και καταστρέφοντας την ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος που ένα ρέμα προσφέρει.

Χάρτης και οδηγίες για τον περίπατο.

Τι να φέρετε και γιατί:

1. Φωτογραφικές μηχανές, επειδή θα οργανώσουμε έκθεση με θέμα το ρέμα της Πικροδάφνης, όπου θα μπορείτε να τοποθετήσετε τις φωτογραφίες σας σε χάρτη του ρέματος.
2. Γαλότσες ή άλλα παπούτσια και ρούχα που δεν σας νοιάζει να βραχούν. Αν δεν έχετε, δεν θα μπορέσετε να κατεβείτε μέσα στο ρέμα. Βέβαια ο περίπατος θα είναι δίπλα και όχι μέσα στο ρέμα.
3. Ομπρέλες αν σας φανεί ο καιρός βροχερός.
4. Παγούρι με νερό και σάντουιτς, ιδίως εάν ακολουθήσετε τη μεγάλη διαδρομή.
Στον σταθμό, θα έχουμε πινακίδες για να αναγνωρίσουμε ο ένας τον άλλον και θα μοιράσουμε χάρτη της διαδρομής ώστε να μην χαθεί κανείς. Στον χάρτη που βλέπετε εδώ, θα γίνουν στάσεις στα σημεία Α και Β, όπου μπορούμε να έχουμε καλή θέα στο ποταμάκι από τα γεφυράκια. Στο σημείο Β μπορεί όποιος θέλει ( και έχει φέρει τα κατάλληλα παπούτσια ) να
κατέβει μέσα στην κοίτη.
Μέχρις εδώ, ο χρόνος συνολικά δεν είναι πάνω από μια ώρα και κάτι (ανάλογα με τον ρυθμό). Από εδώ ανοίγονται οι εξής επιλογές: όσοι θέλουν μπορούν να επιστρέψουν από τον ίδιο δρόμο προς τον σταθμό του μετρό. Όσοι πάλι θέλουν, μπορούν ( δύο ώρες ακόμη πορεία) να συνεχίσουν μέχρι το Έδεμ, στην εκβολή, στο Φάληρο. Εκεί θα καθίσουμε για ουζάκι στην παραλία και η επιστροφή με το τραμ.

Σύντομος οδηγός για τα είδη που ενδημούν στο ρέμα εδώ