Σάββατο 10 Φεβρουαρίου 2018

Daylighting Rivers and Streams

αναδημοσίευση από Naturally Resilient Communities
Daylighting rivers or streams is the process of removing obstructions (such as concrete or pavement) which are covering a river, creek, or drainage way and restoring them to their previous condition. As urban areas are developed with roadways, parking lots, and buildings, waterways are sometimes redirected, covered in impervious material, and/or buried in pipes, culverts, or a drainage system to create a more buildable surface area or in an attempt to protect properties from flooding. Unfortunately, burying or covering rivers and streams has the unintended consequences of increasing nutrient pollution, degrading habitats, and increasing downstream flooding. Daylighting removes these artificial impediments and reestablishes rivers and streams within their original channels where possible or, where development is in the way, creates a new channel for the waterway. The resulting restored river or stream provides stormwater benefits as well as numerous aesthetic, economic, and environmental co-benefits.
Hazard Mitigation
The process of daylighting a river or stream will increase the area available for water to pass through the channel, increasing storage capacity which reduces peak flows and increases flow duration. This helps to reduce downstream flooding. Localized flooding may also be reduced by eliminating choke points where streams were forced into underground channels.
Credit: travel oriented /Flickr














Siting Considerations
A primary consideration in any potential daylighting project is whether or not there is sufficient space to build out the necessary channel. Successful projects require ample width to allow for a natural flow path and gentle, stable slopes, which will almost always require a significantly wider area than the area occupied by a buried stream.
Extremely dense urban areas may be highly constrained by existing buildings, roadways, and buried utility lines for an effective channel to be constructed. Although built infrastructure can always be moved, the costs to do so may be prohibitive, especially in urban areas with very high land values. For this reason, daylighting in dense urban areas is often undertaken as part of a larger economic revitalization effort that can capitalize on the new environmental amenities created by the daylighted stream.
For any daylighting project, it is essential to understand the underlying soil types and channel material (slit, clay, sand, gravel, etc.) to ensure that the project is properly designed and will function as intended. Existing conditions will also greatly impact project costs.
Costs
The daylighting process is typically technically complex and labor-intensive, requiring the removal of culverts or other impediments, as well as excavation, and extensive plantings. Technical expertise is required in terms of engineering, earthmoving, and landscape design. Although labor costs may be reduced by using in-kind donations and volunteer labor for much of the work, the necessary heavy equipment and technical expertise required means that these projects often cost upwards of $100,000. (A 2000 study published by the Rocky Mountain Institute estimated a general rule of thumb of $1,000 per linear foot of daylighted stream.) However, daylighting projects may be eligible for Clear Water Act 319 funding, brownfield programs, FEMA Hazard Mitigation Assistance, and state clean water/drinking water revolving funds.
Credit: Ruth Mott Foundation














Co-Benefits of the Strategy
When rivers and streams are unearthed, they transform from liabilities into assets. An attractive stream creates a neighborhood amenity that provides opportunities for recreation and physical activity, increases property values, and can trigger revitalization within the surrounding area.
Open streams, especially small streams, are highly effective in removing pollution. They encourage the transformation of excessive nutrients such as nitrogen and phosphorus, which improves habitats for fish and other wildlife (which leads to more additional recreational opportunities). Humans also benefit directly from higher drinking water quality.
While open rivers and streams provide direct floodwater storage, they also contribute to more effective stormwater management by diverting stormwater from the sewage system. Long-term costs are also less than those needed to repair and maintain culverts and other storm structures, resulting in fiscal benefits for local government.
Maintenance Considerations
Daylighting projects require significant monitoring and maintenance in the first few years to ensure that the channel and bank are stable and the plantings are established. Multiple plantings may be necessary, therefore it is important to budget for additional plants, maintenance personnel, and supplies for at least two years after installation. Once the plantings are established, however, an open stream will require far less ongoing maintenance than a culvert or other gray infrastructure.
Credit: Ruth Mott Foundation





















Similar or Complementary Solutions
Daylighting rivers may be a part of a larger flood management strategy focused on restoring a more natural flow to a riverine system that includes open space acquisition, floodplain restoration, and even creating floodwater detention areas.  Additionally, moving people out of harms way may either be a necessary step in the daylighting process or an additional step in the broader flood management strategy associated with a daylighted river.
Additional Considerations
Daylight rivers may involve coordination with multiple public agencies depending on who will own the new waterway and whether private property is affected or not as a result of daylighting.  Environmental regulations, planning procedures and zoning requirements will need to be considered where applicable.
Additional Resources
Daylighting Streams: Breathing Life into Urban Streams and Communities report by American Rivers.
The Rocky Mountain Institute compiled a report on Daylighting Rivers and Streams, including a number of cases studies drawn from across the country.

Κοινή διακήρυξη περιβαλλοντικών φορέων, κινήσεων και κινημάτων για την προστασία των ρεμάτων


Η τραγωδία της Μάνδρας και της Νέας Περάμου, στοίχισε τη ζωή σε 24 ανθρώπους και προκάλεσε ανυπολόγιστες υλικές καταστροφές στους κατοίκους της Δυτικής Αττικής. Στο όνομα της «αντιπλημμυρικής προστασίας» η Πολιτεία (Υπουργεία & Περιφέρειες) προχωράει με ταχύρυθμες διαδικασίες, έργα, που σε τίποτα δε διαφέρουν από την μέχρι τώρα καταστροφική πολιτική διαχείρισης των ρεμάτων (εγκιβωτισμοί, κάλυψη ρεμάτων, εκτροπές ποταμών και άλλες τέτοιες φαραωνικές παρεμβάσεις). Αυτή η λογική διαχείρισης σε συνδυασμό με την αλόγιστη οικιστική επέκταση οδήγησε σε εξαφάνιση της συντριπτικής πλειοψηφίας των «φυσικών» ρεμάτων, με αποτέλεσμα την ένταση των πλημμυρικών φαινομένων. 

Παρακολουθώντας αυτή την αδιέξοδη και επικίνδυνη πολιτική να συνεχίζεται, οι παρακάτω υπογράφοντες φορείς, αποφασίσαμε να ενώσουμε τις δυνάμεις μας, με στόχο την αποτροπή νέων καταστροφικών παρεμβάσεων στα εναπομείναντα ρέματα και την ευρεία ενημέρωση των πολιτών για τις σύγχρονες, αποτελεσματικές και φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους διαχείρισης των ρεμάτων. 

Τα αίτια των πλημμυρών και η αντιμετώπιση της Πολιτείας 

Οι πλημμύρες είναι ένα φυσικό φαινόμενο. Οι καταστροφικές συνέπειες των πλημμυρών όμως, είναι κυρίως αποτέλεσμα διαχρονικών κυβερνητικών επιλογών στην Ελλάδα, που συνεχίζονται και από την σημερινή κυβέρνηση, και λιγότερο της κλιματικής αλλαγής. Επιλογών που καταστρέφουν το φυσικό περιβάλλον προς όφελος οικονομικών συμφερόντων. Είναι αποτέλεσμα της αποψίλωσης των δασών από τις πυρκαγιές, των «νόμιμων» ή παράνομων παρεμβάσεων στα ρέματα (κάλυψη ρεμάτων, εκτροπές, τσιμεντοποίηση, μπαζώματα κ.λπ.) και της συνεχούς οικιστικής επέκτασης και της κατασκευής μεγάλων έργων (π.χ. Αττική Οδός, Ολυμπιακές εγκαταστάσεις κ.α.) με υλικά αδιαπέρατα από το νερό. Υπουργεία και Περιφέρειες μοιάζει να μη διδάσκονται από τις επανειλημμένες αποτυχίες των μέχρι τώρα παρεμβάσεων στα ρέματα και στο όνομα της «αντιπλημμυρικής προστασίας» δρομολογούν έργα: 

α/ Αντιπεριβαλλοντικά: Αποψιλώνουν ολοκληρωτικά τη βλάστηση σε παραρρεμάτιες περιοχές, που αποτελούν σημαντικότατα οικοσυστήματα και πνεύμονες πρασίνου και φυσικού κλιματισμού των πόλεων και της υπαίθρου. Στις πιο ακραίες περιπτώσεις εξαφανίζουν τα ρέματα σκεπάζοντάς τα και μετατρέποντάς τα σε αγωγούς ομβρίων υδάτων. Τα έργα αυτά έχουν καταστροφικές συνέπειες όχι μόνο στην πολύτιμη χλωρίδα και πανίδα των ρεμάτων, αλλά και στον υδροφόρο ορίζοντα, στη θάλασσα, στο μικροκλίμα και στα επίπεδα θορύβου των παρόχθιων περιοχών. 

β/ Αναποτελεσματικά ως προς την αντιπλημμυρική προστασία: Η αποψίλωση της φυσικής βλάστησης και η επένδυση της κοίτης με τσιμέντα ή συρματοκιβώτια μειώνουν τη δυνατότητα απορρόφησης του νερού από το έδαφος και αυξάνουν την ταχύτητα του νερού και του όγκου των φερτών υλικών που φτάνουν στα πεδινά. Επιπλέον, δεν απαλλοτριώνονται οι κατασκευές εντός των πλημμυρικών οριογραμμών, συνεπώς διατηρούνται οι στενώσεις στις κοίτες των ρεμάτων. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η αύξηση του πλημμυρικού κινδύνου. 

γ/ Δαπανηρά: Το κόστος αυτών των τεχνικών έργων, μαζί με το ετήσιο κόστος συντήρησής τους, ανέρχεται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Με ασύγκριτα μικρότερο κόστος θα μπορούσαν να προστατευθούν τόσο οι ευάλωτοι σε πλημμύρες πληθυσμοί, όσο και το φυσικό περιβάλλον. 

Αυτή την περίοδο, τέτοια έργα δρομολογούνται σε πολλά ρέματα, ανάμεσά τους σημαντικότατα ρέματα της Αττικής όπως το ρέμα Ποδονίφτη, το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, το ρέμα Πικροδάφνης, το ρέμα Σαπφούς, κ.α. Εκτός του ότι σε κάποιες περιπτώσεις δεν δικαιολογούνται από πλευράς πλημμυρικού κινδύνου βάσει των Χαρτών Πλημμυρικής Επικινδυνότητας που δημοσίευσε η Ειδική Γραμματεία Υδάτων (ΕΓΥ), παραβιάζουν μια σειρά νομοθεσίες, όπως την Κοινοτική Οδηγία 2000/60/ΕΚ [ΦΕΚ 280/Α/9-12-2003] για περιβαλλοντικά φιλική διαχείριση των υδάτων, την Οδηγία 2007/60 [ΚΥΑ 31822/1542/Ε103, ΦΕΚ 1108/Β/21-07-2010] για την εκτίμηση και διαχείριση του πλημμυρικού κινδύνου κ.λπ. Μικρότερα, αλλά επίσης σημαντικά ρέματα βρίσκονται μόνιμα υπό απειλή τσιμεντοποίησης, μπαζώματος και ρύπανσης, όπως για παράδειγμα το ρέμα Μαύρου Βουνού Γραμματικού - Σέσι που απειλείται από τη λειτουργία των ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ. 

Η σύγχρονη διεθνής προσέγγιση στο ζήτημα των ρεμάτων 

Σε πολλές χώρες του κόσμου (π.χ. στις πόλεις Λος Άντζελες, Σεούλ, Άαρχους και σε πολλές ακόμη) ήδη εφαρμόζονται λύσεις που αντίκεινται στη λογική της τσιμεντοποίησης – εγκιβωτισμού και προωθούν την αποκάλυψη των κλειστών ρεμάτων (daylighting) και την οικομηχανική επέμβαση (bioengineering), δηλαδή ενισχύουν την επαναφορά των ρεμάτων/ποταμών στη φυσική τους μορφή. Χρειάζονται λύσεις μη εργολαβικής αντίληψης, που προσεγγίζουν την αντιπλημμυρική προστασία σε ολόκληρη την υδρολογική λεκάνη των ρεμάτων όπως: 

1/ έργα ορεινής υδρονομίας (π.χ. φράγματα μικρής κλίμακας με φυσικά υλικά), 
2/ αναδασώσεις, 
3/ οριοθέτηση των ρεμάτων βάσει του πραγματικού πλημμυρικού τους κύματος και όχι βάσει των υπαρχόντων κατασκευών, με αντίστοιχη αύξηση των χώρων πρασίνου και δημιουργία παραρρεμάτιων πάρκων ασφαλούς εκτόνωσης των υδάτων, 
4/ απαλλοτριώσεις εντός των οριογραμμών και απομάκρυνση των οχλουσών χρήσεων, 
5/ διάνοιξη φυσικών χωμάτινων διατομών και σταθεροποίηση των πρανών με φυτεύσεις, 
6/ διάνοιξη των «δέλτα» των εκβολών, 
7/ χρήση υδατοπερατών υλικών σε δρόμους, πεζοδρόμους, πλατείες και δημιουργία λιμνο-δεξαμενών συγκράτησης του νερού κ.λπ. 

Τα σχέδια καταστροφής των ρεμάτων δεν πρέπει να περάσουν γιατί: 

- Προστατεύοντας τα ρέματα, προστατεύουμε τις ζωές μας 
- Προστατεύοντας το περιβάλλον, απομακρύνουμε τον κίνδυνο για νέες πλημμύρες 
- Τα ρέματα και οι παραρρεμάτιες εκτάσεις είναι δημόσια περιουσία και κοινά αγαθά 

Καλούμε όλους τους φορείς, κινήσεις και ευαισθητοποιημένους πολίτες που έχουν τους ίδιους στόχους, προβληματισμούς και ανησυχίες να δηλώσουν συμμετοχή και να ενώσουν τις δυνάμεις τους μαζί μας. 

Συνυπογράφουν: 
Δασαμάρι S.O.S. - ανεξάρτητη πρωτοβουλία πολιτών // dasamari.sos@gmail.com 
Δίκτυο Πολιτών για την διάσωση του ρέματος Πικροδάφνης // remapikrodafnis.SOS@gmail.com 
Δίκτυο Ριζοσπαστικής Οικολογίας // dro.adem@gmail.com 
Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία // info@ornithologiki.gr 
Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ / Naturefriends Greece // naturefriendsgreece@gmail.com 
Εξωραϊστικός Σύλλογος Νηρέας Ραφήνας // nireasrafinas @ gmail .com
Επιτροπή Αγώνα Δήμου Μαραθώνα // damaskosdimitrios@gmail.com 
Κέντρο Βιωσιμότητας και Περιβαλλοντικής Προστασίας Β.Α. Αττικής // kazazaki@gmail.com 
Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας // megalorema@gmail.com 
Κι.Π.Η. - Κίνηση Πολιτών Ηλιούπολης // kin.pol.il@gmail.com 
Οικολογικό Δίκτυο // Oikologiko.Diktyo@gmail.com 
Περιβαλλοντικό Δίκτυο Αθήνας // audios@otenet.gr 
Περιβαλλοντικός Πολιτιστικός Ομιλος Αττικής (ΠΕΡΙ.ΠΟΛ.Ο.) // info@peripolo.gr 
Ποδονίφτης - ρε(ύ)μα κριτικής των καιρών και δράσης // podo niftis.press@gmail.com 
Ποδονίφτης SOS // ppanteloglou@gmail.com 
Πολιτιστικός Περιβαλλοντικός Σύλλογος Βαρνάβα // politistikosvarnava@gmail.com 
Ροή - Πολίτες Υπέρ των Ρεμάτων // info@remata.gr 
Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών - Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων (Τμ. Αττικής) // tmattikissp@tee.gr 
Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος και Ρεματιάς Πεντέλης - Χαλανδρίου // sosrematia@gmail.com 
Φιλοπρόοδος Εξωραϊστικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Παραλίας Γραμματικού Αττικής – Σέσι «Ο Πάν» // syllogossesi@gmail.com 
ΑΝΙΜΑ - Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Αγριας Ζωής // wildlifecare@gmail.com 
Ciné Σχολειό (Πικέρμι) // simos.nikos@gmail.com 
Green it Up Again // greenitover@gmail.com 

(Η λίστα υπογραφών παραμένει ανοιχτή.)

Δασοβιοκοινοτητα - Φ.Ε.Κ. 84/17-4-2001/Τ.Α.

‘Ως δάσος ή δασικό οικοσύστημα νοείται το οργανικό σύνολο άγριων φυτών με ξυλώδη κορμό πάνω στην αναγκαία επιφάνεια του εδάφους, τα οποία, μαζί με την εκεί συνυπαρχουσα χλωρίδα και πανίδα, αποτελούν μέσω της αμοιβαίας αλληλεξάρτησης και αλληλοεπίδρασής τους, ιδιαίτερη βιοκοινότητα (δασοβιοκοινότητα) και ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον (δασογενές). Δασική έκταση υπάρχει όταν στο παραπάνω σύνολο η άγρια ξυλώδης βλάστηση, υψηλή ή θαμνώδης, είναι αραιά.